مرکب مزجیمرکب غیر تقییدیِ غیر متضمن معنای حرفی در جزء دوم آن است. ۱ - تعریفمرکب مزجی، نوعی مرکب ناقص غیر تقییدی است که از دو اسم یا از یک اسم و یک فعل ترکیب شده و در حکم یک کلمه است، مانند: «بعلبک» که از بعل نام یک بت و بک (نام یک پادشاه) ترکیب شده و برای شهری در لبنان عَلَم شده است. ۲ - توضیحمرکب، از دو یا چند کلمه تشکیل شده است، که اگر در این ترکیب، نسبت حکمیه وجود داشته باشد، به آن مرکب تام می‌گویند، اگر نسبت حکمیه وجود نداشته باشد، به آن مرکب ناقص می‌گویند، که دو گونه است: ۱. اگر یک جزء آن برای جزء دیگر قید باشد، یعنی بین آنها نسبت تقییدی وجود داشته باشد، به آن مرکب ناقص تقییدی می‌گویند، که یا وصفی است و یا اضافی؛ ۲. اگر یک جزء آن برای دیگری قید نباشد، به آن مرکب ناقص غیر تقییدی می‌گویند، که چند نوع است، زیرا یا در حکم کلمه واحد است یا نیست. آن جا که در حکم یک کلمه نیست، مثل: «منک» یا «فیک» و آن جا که در حکم یک کلمه است دو صورت دارد، چون یا جزء دوم آن متضمن حرف است، مثل: «خمسه عشر» که در اصل «خمسة و عشر» بوده است، و یا متضمن حرف نیست، که به آن مرکب مزجی می‌گویند و به دو صورت می‌آید، زیرا یا مرکب از دو اسم است، مثل: «بعلبک» و یا مرکب از یک اسم و یک فعل می‌باشد مثل: «تابّط شرّاً»؛ در این نوع نیز یا فعل بر اسم مقدم است یا مؤخر. [۲]
تهانوی، محمد اعلی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج۱، ص (۵۳۵-۵۳۴).
[۳]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۶۹.
[۴]
شهابی، محمود، رهبر خرد، ص (۲۵-۲۴).
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «مرکب مزجی». رده‌های این صفحه : جمله های ناقص
|